کاروان مهر» و اینگهبُرگ باخمن»
برحسب اتفاق دراین چندروز مجله ای دیدم به نام کاروان مهر» شماره 13 -14 / بهار- تابستان 1396.
بخش اصلی اینشماره اختصاص دارد به اینگه بُرگ باخمن». در همین شماره چند ترجمه از این قلم ازکتاب پرواز با ترانه» آورده اند. در اینجا لازم می دانم چند نکته را یادآورشوم:
1.به درستینوشته اند کتاب این قلم در باره ی باخمن» به سال 1386 انتشاریافته است. این تاریخاما ارجاع دارد به چاپ این کتاب در آلمان . پیشگفتار این قلم نیز به همین تاریخاست. دوسه نسخه هم دردست دارم از تکثیر این کتاب توسط نشر آبی به تاریخ زمستان1386. به هرحال در این تاریخ مدتی بود که وزارت ارشاد کتاب را دریافت کرده بود اماجواب نمی داد.
اندکی بعد بهسال 1387 همان متن پس از ماه ها انتظار در ارشاد در تهران انتشار یافت اندک مدتیپس ازآن که رومه ای مهم در شهر مونستر» به نام وستفلیشه ناخریشتن» به تاریخ19/6/2008 به توقیف کتاب در ایران اشاره کرد و در ضمن مصاحبه مانندی هم با منداشت.
اینها را آوردمتا شناسنامه ی کتاب از نظر تاریخ انتشار روشن باشد. چاپ نخست کتاب در عرض یک هفتهنایاب شد. کتاب به چاپ دوم رسید اما دیگر انتشار نیافت و ناشر هم دیگر در این بارهسخن نگفت. مدتها بعد اما آگهیهایی در رومه ی همشهری در استانها به چاپ می رسیددر قطع بزرگ که تصویر روی جلد این کتاب را در برداشت و نشانی ناشررا در تهران. چهکسی این آگهیها را به همشهری می سپرد؟ به من نگفتند. برای مثال رومه های همشهریدر 3 اسفند 1390 در گیلان/آذربایجان شرقی/خراسان رضوی و . چنین آگهیهایی را درصفحه ی 2 خود به چاپ رسانده اند.
2. گردانند گانمحترم این نشریه نوشته اند پنج شعر از باخمن را از میان ترجمه های من به چاپ رساندهاند. هنگامی که تعداد شعرها را می شمری می بینی تنها چهار شعر به چاپ رسیده اند.
3. با تأسف بایدبنویسم در یکی از ترجمه ها دست برده اند (البته همه را کامل بازبینی نکرده ام) وبه خیال خود آن را تصحیح» کرده اند. این کار البته که پسندیده نیست. همان ترجمهای که در کتاب آورده ام درست است. در شعر درپس دیوار» مصرعی را چنین آورده ام:
من همواره - به- مرگ اندیشم
گرداننده ی اینصفحات بی آنکه معنای این ترکیب شاعرانه را دریافته باشد،مصرع یادشده را با یکتغییر کوچک تصحیح» کرده است و جلوه ای ناشاعرانه ساخته است:
من- همواره به –مرگ- می اندیشم !!
این تغییر بهظاهر کوچک به تصور کاروانِ مهر» شاید تصحیح به شمارآمده باشد ،اما به واقع معنا وترکیب مصرع را تغییرداده است.
ترکیبهایی مانند: دوراندیش / عاقبت اندیش و بسیاری دیگر به ما اجازه می دهند ترکیب مرگ اندیش» را نیز بسازیم.البته پس از انتشار این کتابم دیدم همین ترکیب را دیگرانی نیز برگرفته اند. به هرحال در اینجا دو نکته وجوددارد : یکی آنکه کل آن مصرع به خصوص با به کارگرفتن تیره های کوچک به هم پیوستهشده است و دوم آنکه مرگ - اندیش(م) از ترکیب مرگ اندیش یک حالت فاعلی (اول شخصمفرد) به دست داده است که با منظور شاعر همخوانی دارد.
از گردانندگانمجله که با تصاویر زیبا نشریه ی خود را آراسته اند باید سپاسگزاربود که به هرحالبه آن تنها کتاب تفسیری در باره ی باخمن به زبان فارسی دسترسی داشته اند. اما چوندیدم این نشریه دوسالی است انتشار می یابد و به شعر و ادبیات دلبستگی نشان می دهدخواستم یک نکته را یادآورشوم و آن اینکه ما به راحتی نمی توانیم با ادبیات خارج ازایران ارتباط برقرار کینم. نخست به علت زبان و دودیگر به سبب نداشتن کارشناس ومتخصص. هیچ کس را ندیدم که وقتش را بگذارد روی یکی دو آدم و قادر باشد نوشته ها یاشعرهایشان را توضیح دهد چه رسد به تفسیر. هرچه هم توضیح و تفسیر می بینیم از زباندیگران است ،البته بی ذکر مأخذ؛ یا از آنِ خود سازی نظریاتِ دیگران.این همان کاری استکه یک فیلسوف پرورده »هم کرده است .
در حوزه ی فلسفههم همین گونه است. یکی از این حضرات که از راه ترجمه ی کانت» شهرتی دست و پاکردهاست ذره ای آلمانی نمی داند. یک روز به او گفتم آقاجان شما که به کانت علاقه داریدخوب بروید آلمانی بخوانید. اینکه سخت نیست. به او برخورد. در همین کتاب باخمن»نوشته ام شعر به خصوص باید از زبان اصلی ترجمه شود و تازه در همین باره بحث و جدلبسیاراست. چرا گرداننده ی صفحات پرونده ی باخمن» درکاروان مهر» بی اندکی آشناییبا ظرافتهای کار به خود اجازه می دهد کسی راکه نخستین بار در زبان فارسی شاعری خاص وشعرهایی از او را همراه با تفسیر شعر انتشارداده است اینگونه مورد بی مهری قرار دهد.
نشریه کاروانمهر» که با زحمت بسیار، به طوری که می بینم، فراهم می آید با این کم دقتیها نیزسروکاردارد. از این گذشته مانند بسیاری نشریات دیگر جایگاه خود را نمی شناسد و نمیداند در کدام زمان و در کدام بستر فرهنگی کارمی کند. صرف پرداختن به شاعران خارجیاز راه ترجمه نوعی آشنایی به واسطه ایجاد می کند که از نظر فرهنگی معنایی خاصدارد. ترجمه ی صرف هم کاستیهای خود را دارد حتی اگر از بان اصلی باشد. به هرحالباید به این نکته ها توجه داشت آن هم در دورانی که گرفتار ناشران بی بضاعت و بیدانش هستیم.
در این دورانیکه دو سه تا فیلسوف پرورده» یِ بی فلسفه» هم روی دستمان مانده است باید تنها بهمدد دقت و دیدی روشن و فروتن کارکنیم. تصاویر زیبایی که آنها هم متعلق به عکاسانخارجی اند(بی ذکر مأخذ) می توانند مجله ایرا خوش نما سازند اما نمی توانند فقدان واژگان مناسب را جبران کنند و از اصالت عملخواه به صورت واژه (= نوشته ) و خواه به صورت تصویر (= تصویری که خود فراهم آوردهایم) حکایت کنند.
هنگامی کهکاستیهایمان را بشناسیم آنگاه با بضاعت خود به میدان می آییم و این عملی است بسارزشمند.
چنگیز پهلوان
مهر 1396/اندیشه
کتاب ,ی ,اند ,هم ,ترجمه ,بی ,به چاپ ,کاروان مهر» ,به هرحال ,در این ,از این
درباره این سایت